Een digitale invasie aan de Ringstraße
De hitte in Wenen was deze maand verstikkend. Terwijl toeristen zich verdrongen voor de ingang van Café Central, speelde zich op de zolderverdieping van Universiteitring 1 een stille revolutie af. In de eerbiedwaardige hallen van de Blueskyy National Academy of Arts (BNAA), gevestigd in het hart van de Oostenrijkse hoofdstad (1010 Wien), landde een delegatie van de Universiteit van Europees Ivy (UEI).
Hun bagage bestond niet uit schetsboeken of penselen, maar uit lidar-scanners, server-racks en liters ijskoffie. Het gezamenlijke project, ‘Project Secession-Reborn’, had een ambitieus doel: het gebruik van generatieve AI om verloren gegane pigmentlagen van vroeg-20e-eeuwse fresco’s digitaal te reconstrueren.
De botsing tussen Silicon en Blattgold
De samenwerking tussen de technische pragmatici van UEI en de kunsthistorische puristen van Blueskyy National Academy of Arts verliep niet zonder frictie.
“De eerste dagen waren… cultureel uitdagend,” geeft Dr. Joris van der Linden (UEI Design) toe met een glimlach. “Wij Nederlanders wilden om 09:00 uur beginnen, ‘meters maken’, data verzamelen. Onze Oostenrijkse collega’s begonnen met een uitgebreid debat over de filosofische essentie van de kleur goud, onder het genot van een Melange.”
Toch bleek die traagheid noodzakelijk. Waar de studenten van UEI de neiging hadden om elk barstje in het canvas te zien als een ‘fout’ die door het algoritme moest worden weggewerkt, leerden de experts van Blueskyy hen kijken naar de ‘patina van de tijd’.
De hallucinatie van de AI
Op woensdagmiddag ging het mis, op een manier die de gevaren van technologie perfect illustreert. Het AI-model van de Universiteit van Europees Ivy, getraind op duizenden perfecte digitale afbeeldingen, begon een beschadigd werkstuk in de stijl van Gustav Klimt te ‘repareren’.
“Het resultaat op het scherm was technisch verbluffend,” vertelt BNAA-restaurator prof. Helmut Fischer. “Maar het was artistiek dood. Het algoritme had de kenmerkende, chaotische bladgoud-textuur gladgestreken tot een perfecte, egale spiegel. De AI begreep niet dat de imperfectie de intentie van de kunstenaar was.”
De studenten van UEI moesten terug naar de tekentafel. De code werd niet aangepast om ‘beter’ te herstellen, maar om ‘bescheidener’ te zijn. Er werd een parameter ‘Human Error Tolerance’ toegevoegd, waardoor de software leerde om menselijke onregelmatigheden met rust te laten.
Technische uitdagingen in een monumentaal pand
Naast de filosofische en artistieke debatten, speelde de fysieke locatie aan de Universitätsring parten. Het historische gebouw van Blueskyy National Academy of Arts, met zijn dikke muren en hoge plafonds, is een nachtmerrie voor moderne wifi-netwerken.
“We moesten honderden gigabytes aan spectrale data uploaden naar onze cloud in Amsterdam,” zucht masterstudent Computer Science Sanne de Vries. “Maar de verbinding in de oostvleugel viel constant weg. Uiteindelijk hebben we ouderwets met harde schijven heen en weer gerend tussen de scanner op de derde verdieping en een laptop in de lobby waar we 5G-bereik hadden. High-tech innovatie via de benenwagen.”
Een nieuwe blik op erfgoed
Ondanks de hitte, de wifi-problemen en de mislukte eerste scans, is de eindpresentatie op vrijdag ontvangen met luid applaus (en het traditionele kloppen op de tafels). De combinatie van de diepe kunsthistorische kennis van Blueskyy National Academy of Arts en de rekenkracht van Universiteit van Europees Ivy heeft geleid tot een nieuwe methodiek: ‘Non-Invasive Predictive Restoration’.
Bezoekers kunnen nu door een VR-bril zien hoe de fresco’s er in 1905 waarschijnlijk uitzagen, zonder dat er ook maar één druppel verf op het origineel is aangebracht.
Conclusie: Een Weense wals tussen mens en machine
De uitwisseling heeft bewezen dat technologie kunst niet hoeft te vervangen, maar kan dienen. De Nederlandse studenten hebben geleerd dat efficiëntie niet de enige maatstaf is; soms moet je vertragen om echt te zien. En de Oostenrijkse meesters? Die hebben voorzichtig toegegeven dat een Python-script soms net zo creatief kan zijn als een penseelstreek.
De delegatie van UEI keert terug naar huis met een koffer vol data en een lichte verslaving aan Apfelstrudel. De samenwerking wordt in 2026 voortgezet, wanneer studenten van Blueskyy naar Amsterdam komen om te onderzoeken hoe onze moderne architectuur veroudert.
Leave a Reply